Abagize Inteko Ishinga Amategeko ya Koreya y’Epfo babarizwa mu ishyaka rya People Power riri ku butegetsi batambamiye iyeguzwa rya Perezida Yoon Suk Yeol, nyuma y’aho atangarije ibihe bidasanzwe, agamije kwivuna abo yise abanzi b’igihugu bigateza urunturuntu.
Ibyo kweguza uwo muperezida bitangirana n’itariki 3 Ukuboza 2024 ubwo yatangazaga ibihe bidasanzwe byo kuba ubutegetsi bugiye mu maboko ya gisirikare mu masaha atandatu.
Mari ibyo bihe bidasanzwe hagombaga gutabwa muri yombi bamwe mu bayobozi bakomeye harimo na bamwe mu bagize Inteko avuga ko barwanya igihugu harimo no kuba bakorana na Koreya ya Ruguru.
Nyuma y’igihe gito atangaje ibi umwuka mubi wahise uvuka mu gihugu abayobozi bavuga ko iryo teka ryo mu bihe by’intambara ridakwiriye ndetse n’abaturage bigaragambya bagana ku Nteko Ishinga Amategeko.
Igisirikare cyari cyamaze guhabwa ubwo bubasha cyahise gitangaza itegeko-teka ribuza imyigaragambyo n’ibikorwa by’Inteko Ishinga Amategeko n’imitwe ya politike, ndetse gishyira ibitangazamakuru mu maboko ya Leta.
Ibyo ariko ntibyuhahirijwe kuko abasirikare n’abapolisi bagerageje kurinda bikomeye Ingoro y’Inteko Ishinga Amategeko ariko bamwe mu bayigize bagera ku 190 binjiramo ku ngufu babasha gutora itegeko rihagarika ibyo bihe bidasanzwe Perezida Yoon yari yatangije.
Perezida Yoon yarabyemeye, akuraho ibyo bihe ariko abagize Inteko ntibanyurwa ari bwo batangiraga umushinga wo kumweguza.
Umushinga w’itegeko ryo kumweguza watanzwe n’Ishyaka ry’Abademokarate n’andi mashyaka atanu akomeye bukeye bwaho ku itariki 4 Ukuboza 2024.
Itora ryabaye ku itariki 7 Ukuboza 2024 aho mu bantu 300 bagize Inteko Ishinga Amategeko batoye bemeza ko perezida yeguzwa ariko abandi 102 biganjemo abo ku ishyaka riri ku butegetsi batora babitambamira.
Ni mu gihe hari hakenewe ko nibura bibiri bya gatatu by’abagize inteko batora bemeza ko perezida yeguzwa. Bivuze ko habuzeho abantu babiri gusa ngo buzure 200 bari bakenewe ngo itegeko ryemezwe.
Mu gihe iryo tora rya mbere ryari rirangiye abo mu ishyaka riri ku butegetsi hafi ya bose bahise bagenda uretse umuntu umwe n’abandi babiri bagiye baza kongera kugaruka.
Bari bagaruwe no kongera gutora ku nshuro ya kabiri ariko iryo tora ntiryabaye kuko bategereje ko abo benshi bari bagiye bagaruka ariko amasaha abaye atatu Perezida w’Inteko atangaza ko ibyo kweguza Perezida Yoon bihagaritswe bitewe n’ubwitabire budahagije bw’abagize Inteko.
Ni mu gihe ariko hanze y’Ingoro y’iyo Nteko Ishinga Amategeko abaturage bari uruvunganzoka basaba ko perezida yeguzwa.
Perezida Yoon yageze ku butegetsi atowe muri Gicurasi mu 2022 nk’umutegetsi w’amahame akakaye yo gukomera ku bya kera.
BBC itangaza ko kuva muri Mata uyu mwaka ibintu byahinduye isura ubwo abatavuga rumwe na we batsindaga ku bwiganze mu matora y’Abagize Inteko Ishinga Amategeko.
Kuva icyo gihe, ubutegesi bwa Perezida Yoon ntibwashoboye kwemeza imishinga y’amategeko yashakaga.