Mu mezi macye ari imbere Ubwongereza buzaba igihugu cya mbere ku isi gitangiye gukingira abantu indwara yandurira mu mibonano mpuzabitsina ya gonorrhoea.
Urwo rukingo ntabwo ruzahabwa buri wese. Hazibandwa ku bagabo bakora imibonano mpuzabitsina n’abandi bagabo kandi bazwiho kuyikorana n’abandi benshi, hamwe n’abantu bigeze kwandura indwara zifatira mu mibonano mpuzabitsina.
Uru rukingo rukora ku kigero kiri hagati ya 30 na 40% ariko ikigo gishinzwe ubuzima mu Bwongereza cyizeye ko ruzagabanya imibare irimo kuzamuka y’iyi ndwara.
Mu 2023 habonetse abantu barenga 85,000 banduye gonorrhoea – iyi ni imibare iruta indi yose yabonetse kuva yatangira kwandikwa mu 1918.
Gonorrhoea buri gihe ntigaragaza ibimenyetso, ariko iyo bije bibamo ububabare, amasohoro adasanzwe, kuryaryatwa igitsina ndetse ishobora gutera ubugumba.
Gonorrhoea n’indwara yandurira mu mibonano mpuzabitsina idakingiye no mu kanwa iterwa n’udukoko twa bacteria twitwa Neisseria gonorrhoeae.
Uru rukingo ruzatangwa ubwarwo ntabwo rwari rwarakorewe gonorrhoea. Ni urukingo rusanzwe rw’indwara ya mugiga yo mu bwoko bwa B (meningitis B) ubu ruhabwa abana.
Ariko udukoko twa bacteria dutera izo ndwara zombi turasa cyane ku buryo urukingo rw’iyi mugiga byabonetse ko rugabanya ubwandu bwa gonorrhoea ku kigero cya kimwe cya gatatu.
Gutanga uru rukingo bizagendana no kwigisha cyane ko rudakuraho burundu ibyago byo kwandura gonorrhoea.
Gusa Prof Andrew Pollard, ukuriye urwego rwitwa Joint Committee on Vaccination and Immunisation (JCVI) ari na rwo rwatanze inama yo gukoresha uru rukingo, yavuze ko nubwo byabonetse ko rukora neza ku kigero cya 30% “bikwiye kurufata” kandi rushobora “kugira akamaro kanini” muri rusange.
Icyo cyemezo nticyashingiye gusa ku mibare yazamutse cyane. Gonorrhoea igenda inagorana kuyivura.
Abayirwaye benshi bakira bahawe umuti wa ‘antibiotics’, ariko hari ubwoko bwa bacterie bumaze imyaka 80 butera iyi ndwara bukomeje kurushaho kunanira izo ‘antibiotics’.
Ibi bituma abaganga bagira impungenge ko iyi ndwara ishobora kugera aho inanirana kuyivura.
Uburyo bwiza bwo gukemura ikibazo cyo kunanira imiti ni mbere na mbere ni ugukingira abantu kwandura iyi ndwara.
Dr Amanda Doyle, wo mu kigo cy’ubuzima cy’Ubwongereza ati: “Gutangiza gukingira gonorrhoea bwa mbere ku isi ni intambwe ikomeye mu buzima njyabitsina kandi bizaba ingenzi mu kurinda abantu, kurinda iyi ndwara gukwirakwira no kugabanya uburyo iriya ‘bacteria’ inanira imiti”.
Mu Bwongereza abantu bibasirwa na gonorrhoea ni abagabo bari hagati y’imyaka 16 na 25 bakora imibonano mpuzabitsina n’abagabo bagenzi babo, abirabura, n’abakomoka mu birwa bya Karayibe.
Uru rukingo rufite agaciro ka £8 (asaga 15,000Frw) kuri doze imwe – abaganga bavuga ko rugira akamaro cyane iyo ruhawe abagabo bakora imibonano mpuzabitsina n’abagabo bagenzi babo.
Gusa ibitaro bizaba bifite amahitamo yo kuruha abo ubwabyo bibona ko bageramiwe n’iyi ndwara.